آیا نرم شدن دل نشانه خداوند است یا اینکه صرف جاری شدن اشک و نرم شدن دل نشانه قرب نیست و بلکه شرط اصلی قرب به خداوند مهار نفس است، لطفا توضیح دهید؟

دوست عزیز؛ اشک می تواند مقدمه ای برای رسیدن به قرب خدای سبحان باشد چنانچه در توصیه های بزرگان دین آمده که اهل گریه باشید و حتی در این راستا تلاش کنید. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «اگر گریه ات نیاید، خود را به گریه بدار و اگر از دیده ات به اندازه سر مگسی هم اشک درآید، چه خوب است.»1
توجه به این نکته مهم است که نیت و انگیزه در گریه کردن باید الهی باشد. اگرانسان به جهت خوف از خدا، شکایت از نفس و گناهان خویش بگرید، این اشکی است که می تواند در جهت قرب باشد. امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: «هیچ قطره ای نزد خدا محبوبتر نیست از یک قطره اشک که در سیاهی شب از ترس خدا باشد و نظر به دیگری در آن نباشد.»2 همچنین درباره ی اثرات اشک امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «چیزی نیست مگر آنکه پیمانه و وزنی دارد جز گریه که یک قطره اش دریاهایی از آتش را خاموش می کند.»3
پرسشگر گرامی!
آن اشکی که انسان را به حرکت وا دارد و از معاصی دور کند، می تواند موجبات قرب انسان را فراهم کند. بعنوان مثال: اشکی که برای پشیمانی از گناهان گذشته می ریزیم اگر حاصل آن، توبه وجبران اعمال گذشته باشد این اشک بسیار ارزشمند است؛ اما اگر اشکی مقطعی بوده و در حد یک حال باقی ماند و ایجاد حرکت نکرد، چندان اثری در روح نخواهد داشت.
در این مورد نیز شک و تردید نداریم که اگر اشک برای غیر خدا – مثلاً به انگیزه ریا - باشد نه تنها تقربی نمی آورد بلکه انسان را از خدا دور می کند.
یکی از اقسام اشک، اشکی است که در مصائب اهل بیت (علیهم السلام) ریخته می شود و از مواردی است که اگر به درستی شرح داده نشود ممکن است برداشت نادرستی از آن شده، امید واهی در دل انسان ایجاد کند. شهید مطهری (رحمه الله علیه) درباره دستور اهل بیت (علیهم السلام) برای گریه بر امام حسین (علیه السلام) می فرمایند: « [این دستور] برای این است که پرتوی از روح حسین بن علی در روح ما و شما یتابد. اگر اشکی که ما برای او می ریزیم در مسیر هماهنگی روح ما باشد، روح ما پرواز کوچکی با روح حسینی بکند، ذره ای از همت او، ذره ای از غیرت او، ذره ای از حریت او، ذره ای از ایمان او، ذره ای ازتقوای او، ذره ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک، هر چه دلتان بخواهد، قیمت دارد. اگر گفتند به اندازه یک بال مگس اش هم یک دنیا ارزش دارد، باور کنید. اما نه اشکی که برای نفله شدن حسین باشد، بلکه اشکی که برای برای عظمت حسین باشد، برای شخصیت حسین باشد. اشکی که نشانه ای از هماهنگی کردن و پیروی کردن از حسین بن علی باشد ، بله یک بال مگس اش هم یک دنیا ارزش دارد.»4
با توجه به کلیه مباحث مطرح شده، در می یابیم اشکی که نشانه قرب است دو ویژگی دارد:
1) انگیزه و نیت الهی
2) عملکرد انسان پس از اشک و انابه در جهت رضای حضرت حق تعالی باشد. پیامد و نتیجه چنین اشکی مهار نفس خواهد بود که در جهت کمال، انسان را سوق می دهد.
فهرست منابع:
----------
1. شیخ یعقوب کلینی،اصول کافی،ج6، ص61
2. همان، ص57
3. همان، ص55
4. مرتضی مطهری، حماسه حسینی، ج1، ص107